ຮີດສິບສອງ ຄອງສິບສີ່
ກ. ຮີດ 12 ກັບຄອງ 14 ບໍ່ແມ່ນຄໍາສອນຂອງພຣະພຸດທະສາສະໜາ, ບໍ່ແມ່ນທັມມະຂອງພຣະພຸດທະເຈົ້າ ແຕ່ເປັນກົດມົນທຽນບານຂອງພຣະຣາຊະ
ອານາຈັກລ້ານຊ້າງ ທີ່ຕັ້ງຂຶ້ນ ເພື່ອປົກຄອງຄົນລາວຊາວລ້ານຊ້າງ ໃຫ້ຢູ່ໃນກົດຂໍ້ບັງຄັບ
ແລະແບບແຜນດໍາຣົງຊີວິດແບບດຽງກັນ ແລະທັງຮີດ 12 ຄອງ 14 ທຽບໄດ້ ຄືຣັດຖະທັມມະນູນ
ແລະກົດໝາຍ ຂອງພຣະຣາຊະອານາຈັກລ້ານຊ້າງ.
ຂ. ປັດຈຸບັນ ຮີດ 12 ຄອງ 14 ໄດ້ກາຍເປັນເຄື່ອງມີ ພັດທະນາລະບົບວັດທະນະທັມລາວ ຄຽງຄູ່ກັນໄປກັບຣະບຽບກົດໝາຍຂອງບ້ານເມືອງ, ໂດຍບໍ່ເຊື່ອມຄາຍ ໂດຍມີວັດ, ຊຸມຊົນ ແລະສັງຄົມຈຸລະພາກເປັນແກ່ນນໍາໃນການປະຕິບັດ.
ຄ. ຮີດ 12 ຄອງ 14 ມີຫຍັງແນ່.
1. ຮີດ 12 (ຮີດສິບສອງ ເປັນຈາຮີດປະເພນີທີ່ຄົນທຸກໆໆຄົນໃນສັງຄົມຊາວລ້ານຊ້າງຕ້ອງໄດ້ເຮັດ ບໍ່ເວັ້ນ) ມີຢູ່ 12 ຂໍ້ ເທົ່າກັບ 12 ເດືອນ ດັ່ງນີ້ (ໝາຍຄວາມວ່າຂໍ້ກໍານົດນີ້ ຖືເປັນພຣະຣາຊະບັນຍັດ ທີ່ຜູ້ປົກຄອງເມືອງບັນຍັດໃຫ້ຄົນຊາວລ້ານຊ້າງຕ້ອງໄດ້ເຮັດ ເພື່ອຄວາມເປັນເອກະພາບ).
1.1. ເດືອນຈຽງ (ເຮັດບຸນເຂົ້າກັມ-ຄືຫຼັງຈາກອອກພັນສາ ແລະສິ້ນການກະຖິນແລ້ວ ໃຫ້ພຣະສົງເຂົ້າປະຣິວາດກັມ ຕາມພຣະທັມມະວິໄນ-ສໍາລັບຍາດໂຍມ ມີໜ້າທີ່ອຸປະຖັມປັດໄຈ 4 ເມື່ອພຣະສົງມາຢູ່ຮ່ວມກັນບໍ່ຕໍ່າກວ່າ 20 ອົງເຊັ່ນນີ້)
1.2. ເດືອນຍີ່ (ບຸນຄູນລານ-ເປັນການສະຫຼອງຜົນງານການເກັບກ່ຽວຂອງຊາວບ້ານ ໂດຍເອົາພຣະສົງນໍາໜ້າ ເພື່ອເປັນສີຣິມຸງຄຸນ)
1.3. ເດືອນສາມ (ບຸນມາຄະບູຊາ ເປັນບຸນທາງພຸດທະສາສນາໂດຍແທ້ ຣະນຶກເຖິງການທີ່ພຣະອົງຊົງກະກາດພຣະປະຕິໂມກ ຫຼືຕັ້ງສາສນາ, ສ່ວນບຸນເຂົ້າຈີ່ ເມື່ອກ່ອນເປັນການລ້ຽງຜີຂອງສາສນາຜີແຖນ ແຕ່ປັດຈຸບັນກາຍເປັນບຸນທາງພຸດທະສາສນາໄປແລ້ວ ເພາາະຊາວລາວ ເປັນຊາວພຸດເກືອບໝົດແລ້ວ ຈຶ່ງເອົາເຂົ້າຈີ່ມາໃສ່ບາດ ອຸທິດສ່ວນກຸສົນໄປຫາຍາດ).
1.4. ເດືອນສີ (ບຸນຟັງທັມລໍາພຣະເຫວດ-ໃນລໍາພຣະເຫວດນັ້ນ ມີຄໍາສອນຢູ່ ຄົບ, ໂດຍສະເພາະເນັ້ນເຖິງການສົງເຄາະ ອະນຸເຄາະຄົນ, ສັງຄົມ, ຊຸມຊົນ ແລະປະເທດຊາດ)
1.5. ເດືອນຫ້າ (ບຸນສັງຂານ ຫຼືບຸນປີໃໝ່-ຫຼືບຸນເດືອນຫ້າ ຫຼືບຸນສົງນໍ້າພຣະ ຫຼືບຸນເອົາພຣະລົງ, ເປັນການເປີດໂອກາດໃຫ້ປະຊາຊົນທໍາບຸນ ຫົດສົງພຣະ ແລະບໍຣິຈາກທານໃນທີ່ສາທາລະນະ ເມື່ອກ່ອນອາດຊິແມ່ນບຸນໃນສາສນາພຣາມ ແຕ່ໃນໄລຍະຍະຫຼັງ ເປັນບຸນໃນສາສນາພຸດໄປ ເພາະ ສາສນາພຣາມໃນລາວໝົດໄປແລ້ວ ແຕ່ປັດຈຸບັນນີ້ ກາຍເປັນບຸນທາງທຸລະກິດເສດຖະກິດ ໄປເລີຍ, ອາດຊິບໍ່ເນັ້ນທາງສາສນາຫຼາຍປານໃດຊໍ້າ)
1.6. ບຸນບັ້ງໄຟ (ເປັນບຸນໃນສາສນາແຖນເດີມ ຫຼັງໆ ກໍຜະໜວກເຂົ້າເປັນບຸນໃນສາສນາພຸດ ແຕ່ປັດຈຸບັນການເປັນກິລາ ແລະການພະນັນໄປເລີຍ, ເປົ້າໝາຍເດີມ ຄືບຸນບູຊາພຣະຍາແຖນ ຂໍນໍ້າຟ້ານໍ້າຝົນ ກ່ຽວຂອງກັບແຖນ)
1.7. ເດືອນເຈັດ (ບຸນຊໍາຮະ, ເປັນກໍາຮະຊະລ້າງສິ່ງບໍ່ດີ ຄືແຕ່ລະໝູ່ບ້ານ ແລະເມືອງທາງການໃຫ້ເລີກຖືຜີ ຖືແຖນ ກໍນິມົນພຣະໄປສູດຊໍາຮະ ບາງທ້ອງຖິ່ນ ບໍ່ຖືພຸດທະສາສນາກໍເປັນການລ້ຽງຜີໄປກໍອາດມີ).
1.8. ເດືອນແປດ (ບຸນເຂົ້າພັນສາ, ເປັນເຂດລະດູຝົນ ເປັນບຸນທາງພຸດທະສາສນາ ພຣະສົງເຂົ້າຈໍາພັນສາຕາມພຸດທະດໍາຣັດ ປະຊາຊົນກໍບໍາເພັງກຸສົນ ໃນຍາມຝົນ ໄປພ້ອມ-ຫຼືຮຽກອີກຢ່າງໜຶ່ງວ່າ ບຸນອາຫານຫາບູຊາ ເປັນວັນສະຫຼອງ ທີ່ພຣະພຸດທະເຈົ້າ ເທດສະໜາທັມມະຈັກກັບປະວັດຕະນະສຸດ).
1.9. ເດືອນເກົ້າ (ບຸນເຂົ້າປະດັບດິນ ເດີມຄົນທີ່ນັບຖືຜີແຖນ, ນາກ ແລະຮີນດູຈະລຽງຜີຕ່າງໆ ແຕ່ເມື່ອຄົນນັບຖືພຸດທະສາສນາຫຼາຍຂຶ້ນ ກໍໄດ້ເຮັດບຸນ ອຸທິດຫາຍາດພີ່ນ້ອງ ທີ່ຕາຍໄປເປັນແຜດ, ເລີ່ມມີການຊ່ວງເຮືອແຕ່ວັນນີ້ເປັນຕົນໄປ ຈົນຮອດເດືອນ 12)
1.10. ເດືອນສິບ (ບຸນເຂົ້າສາກ ມີຄວາມໝາຍດຽວກັບ ບຸນເຂົ້າປະດັບດີ ຕ່າງແຕ່ວິທີເຮັດ ຄືເອົາສິ່ງເລົ່ານັ້ນ ມາທານໃຫ້ພຣະສົງໂດຍສ່ວນດຽວ ຫຼືມາຈັບສະຫຼາກ)
1.11. ເດືອນສິບເອັດ (ບຸນອອກພັນສາ ຂອງພຣະສົງ ແລະສ່ວນບຸນຊ່ວງເຮືອ ເປັນບຸນທາງພຸດທະສາສນາ ແລະຄວາມເຊື່ອເຣື່ອງຜີ ແຖນ ແລະນາກນໍາ, ດຽວນີ້ກາຍເປັນການກິລາ ແລະການພະນັນນໍາຊໍ້າ)
1.12. ເດືອນສິບສອງ (ບຸນກະຖິນ ແລະໄຫວ້ພຣະທາດຫຼວງປະຈໍາເມືອງຕ່າງໆ ບຸນກະຖິນເປັນບຸນກາລະທານທາງພຸດທະສາສນາ ສ່ວນບຸນໄຫວ້ພຣະທາດ ກໍເປັນບຸນທາງພຸດທະສາສນາເຊັ່ນກັນ ໂດຍເຣີ່ມຈາກເດືອນ 12 ໄປສິ້ນສຸດໃນເດືອນ 3 ເພັງ)
---------------------------
- ທັງໝົດ ທີ່ກ່າວມານີ້ ເປັນຮີດ 12 ຄື ເປັນຈາຮີດທີ່ຕ້ອງປະຕິບັດທຸກໆປີບໍ່ໄດ້ຂາດ ເຮັດໄປເລື້ອຍໆ ຈົນກາຍເປັນຈາຮີດປະຕິບັດທົ່ວສັງຄົມ, ທຸກກິດຈະກໍາ ທີ່ເກີດຂຶ້ນກໍ່ໃຫ້ກາຍເປັນວັດທະນະທໍາ ແລະພັດທະນາສັງຄົມທັງໆທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ວັດທະນະທັມ, ສັງຄົມ ແລະອື່ນໆ ກໍ່ໃຫ້ ມີການພັດທະນາທັງໆທາງດ້ານວັດຖຸ ແລະຈິດໄຈ ເປັນເອກະລັກ ສັນຍະລັກຂອງຊາດລາວຊາວລ້ານຊ້າງເລື້ອຍມາ.
ຂ. ປັດຈຸບັນ ຮີດ 12 ຄອງ 14 ໄດ້ກາຍເປັນເຄື່ອງມີ ພັດທະນາລະບົບວັດທະນະທັມລາວ ຄຽງຄູ່ກັນໄປກັບຣະບຽບກົດໝາຍຂອງບ້ານເມືອງ, ໂດຍບໍ່ເຊື່ອມຄາຍ ໂດຍມີວັດ, ຊຸມຊົນ ແລະສັງຄົມຈຸລະພາກເປັນແກ່ນນໍາໃນການປະຕິບັດ.
ຄ. ຮີດ 12 ຄອງ 14 ມີຫຍັງແນ່.
1. ຮີດ 12 (ຮີດສິບສອງ ເປັນຈາຮີດປະເພນີທີ່ຄົນທຸກໆໆຄົນໃນສັງຄົມຊາວລ້ານຊ້າງຕ້ອງໄດ້ເຮັດ ບໍ່ເວັ້ນ) ມີຢູ່ 12 ຂໍ້ ເທົ່າກັບ 12 ເດືອນ ດັ່ງນີ້ (ໝາຍຄວາມວ່າຂໍ້ກໍານົດນີ້ ຖືເປັນພຣະຣາຊະບັນຍັດ ທີ່ຜູ້ປົກຄອງເມືອງບັນຍັດໃຫ້ຄົນຊາວລ້ານຊ້າງຕ້ອງໄດ້ເຮັດ ເພື່ອຄວາມເປັນເອກະພາບ).
1.1. ເດືອນຈຽງ (ເຮັດບຸນເຂົ້າກັມ-ຄືຫຼັງຈາກອອກພັນສາ ແລະສິ້ນການກະຖິນແລ້ວ ໃຫ້ພຣະສົງເຂົ້າປະຣິວາດກັມ ຕາມພຣະທັມມະວິໄນ-ສໍາລັບຍາດໂຍມ ມີໜ້າທີ່ອຸປະຖັມປັດໄຈ 4 ເມື່ອພຣະສົງມາຢູ່ຮ່ວມກັນບໍ່ຕໍ່າກວ່າ 20 ອົງເຊັ່ນນີ້)
1.2. ເດືອນຍີ່ (ບຸນຄູນລານ-ເປັນການສະຫຼອງຜົນງານການເກັບກ່ຽວຂອງຊາວບ້ານ ໂດຍເອົາພຣະສົງນໍາໜ້າ ເພື່ອເປັນສີຣິມຸງຄຸນ)
1.3. ເດືອນສາມ (ບຸນມາຄະບູຊາ ເປັນບຸນທາງພຸດທະສາສນາໂດຍແທ້ ຣະນຶກເຖິງການທີ່ພຣະອົງຊົງກະກາດພຣະປະຕິໂມກ ຫຼືຕັ້ງສາສນາ, ສ່ວນບຸນເຂົ້າຈີ່ ເມື່ອກ່ອນເປັນການລ້ຽງຜີຂອງສາສນາຜີແຖນ ແຕ່ປັດຈຸບັນກາຍເປັນບຸນທາງພຸດທະສາສນາໄປແລ້ວ ເພາາະຊາວລາວ ເປັນຊາວພຸດເກືອບໝົດແລ້ວ ຈຶ່ງເອົາເຂົ້າຈີ່ມາໃສ່ບາດ ອຸທິດສ່ວນກຸສົນໄປຫາຍາດ).
1.4. ເດືອນສີ (ບຸນຟັງທັມລໍາພຣະເຫວດ-ໃນລໍາພຣະເຫວດນັ້ນ ມີຄໍາສອນຢູ່ ຄົບ, ໂດຍສະເພາະເນັ້ນເຖິງການສົງເຄາະ ອະນຸເຄາະຄົນ, ສັງຄົມ, ຊຸມຊົນ ແລະປະເທດຊາດ)
1.5. ເດືອນຫ້າ (ບຸນສັງຂານ ຫຼືບຸນປີໃໝ່-ຫຼືບຸນເດືອນຫ້າ ຫຼືບຸນສົງນໍ້າພຣະ ຫຼືບຸນເອົາພຣະລົງ, ເປັນການເປີດໂອກາດໃຫ້ປະຊາຊົນທໍາບຸນ ຫົດສົງພຣະ ແລະບໍຣິຈາກທານໃນທີ່ສາທາລະນະ ເມື່ອກ່ອນອາດຊິແມ່ນບຸນໃນສາສນາພຣາມ ແຕ່ໃນໄລຍະຍະຫຼັງ ເປັນບຸນໃນສາສນາພຸດໄປ ເພາະ ສາສນາພຣາມໃນລາວໝົດໄປແລ້ວ ແຕ່ປັດຈຸບັນນີ້ ກາຍເປັນບຸນທາງທຸລະກິດເສດຖະກິດ ໄປເລີຍ, ອາດຊິບໍ່ເນັ້ນທາງສາສນາຫຼາຍປານໃດຊໍ້າ)
1.6. ບຸນບັ້ງໄຟ (ເປັນບຸນໃນສາສນາແຖນເດີມ ຫຼັງໆ ກໍຜະໜວກເຂົ້າເປັນບຸນໃນສາສນາພຸດ ແຕ່ປັດຈຸບັນການເປັນກິລາ ແລະການພະນັນໄປເລີຍ, ເປົ້າໝາຍເດີມ ຄືບຸນບູຊາພຣະຍາແຖນ ຂໍນໍ້າຟ້ານໍ້າຝົນ ກ່ຽວຂອງກັບແຖນ)
1.7. ເດືອນເຈັດ (ບຸນຊໍາຮະ, ເປັນກໍາຮະຊະລ້າງສິ່ງບໍ່ດີ ຄືແຕ່ລະໝູ່ບ້ານ ແລະເມືອງທາງການໃຫ້ເລີກຖືຜີ ຖືແຖນ ກໍນິມົນພຣະໄປສູດຊໍາຮະ ບາງທ້ອງຖິ່ນ ບໍ່ຖືພຸດທະສາສນາກໍເປັນການລ້ຽງຜີໄປກໍອາດມີ).
1.8. ເດືອນແປດ (ບຸນເຂົ້າພັນສາ, ເປັນເຂດລະດູຝົນ ເປັນບຸນທາງພຸດທະສາສນາ ພຣະສົງເຂົ້າຈໍາພັນສາຕາມພຸດທະດໍາຣັດ ປະຊາຊົນກໍບໍາເພັງກຸສົນ ໃນຍາມຝົນ ໄປພ້ອມ-ຫຼືຮຽກອີກຢ່າງໜຶ່ງວ່າ ບຸນອາຫານຫາບູຊາ ເປັນວັນສະຫຼອງ ທີ່ພຣະພຸດທະເຈົ້າ ເທດສະໜາທັມມະຈັກກັບປະວັດຕະນະສຸດ).
1.9. ເດືອນເກົ້າ (ບຸນເຂົ້າປະດັບດິນ ເດີມຄົນທີ່ນັບຖືຜີແຖນ, ນາກ ແລະຮີນດູຈະລຽງຜີຕ່າງໆ ແຕ່ເມື່ອຄົນນັບຖືພຸດທະສາສນາຫຼາຍຂຶ້ນ ກໍໄດ້ເຮັດບຸນ ອຸທິດຫາຍາດພີ່ນ້ອງ ທີ່ຕາຍໄປເປັນແຜດ, ເລີ່ມມີການຊ່ວງເຮືອແຕ່ວັນນີ້ເປັນຕົນໄປ ຈົນຮອດເດືອນ 12)
1.10. ເດືອນສິບ (ບຸນເຂົ້າສາກ ມີຄວາມໝາຍດຽວກັບ ບຸນເຂົ້າປະດັບດີ ຕ່າງແຕ່ວິທີເຮັດ ຄືເອົາສິ່ງເລົ່ານັ້ນ ມາທານໃຫ້ພຣະສົງໂດຍສ່ວນດຽວ ຫຼືມາຈັບສະຫຼາກ)
1.11. ເດືອນສິບເອັດ (ບຸນອອກພັນສາ ຂອງພຣະສົງ ແລະສ່ວນບຸນຊ່ວງເຮືອ ເປັນບຸນທາງພຸດທະສາສນາ ແລະຄວາມເຊື່ອເຣື່ອງຜີ ແຖນ ແລະນາກນໍາ, ດຽວນີ້ກາຍເປັນການກິລາ ແລະການພະນັນນໍາຊໍ້າ)
1.12. ເດືອນສິບສອງ (ບຸນກະຖິນ ແລະໄຫວ້ພຣະທາດຫຼວງປະຈໍາເມືອງຕ່າງໆ ບຸນກະຖິນເປັນບຸນກາລະທານທາງພຸດທະສາສນາ ສ່ວນບຸນໄຫວ້ພຣະທາດ ກໍເປັນບຸນທາງພຸດທະສາສນາເຊັ່ນກັນ ໂດຍເຣີ່ມຈາກເດືອນ 12 ໄປສິ້ນສຸດໃນເດືອນ 3 ເພັງ)
---------------------------
- ທັງໝົດ ທີ່ກ່າວມານີ້ ເປັນຮີດ 12 ຄື ເປັນຈາຮີດທີ່ຕ້ອງປະຕິບັດທຸກໆປີບໍ່ໄດ້ຂາດ ເຮັດໄປເລື້ອຍໆ ຈົນກາຍເປັນຈາຮີດປະຕິບັດທົ່ວສັງຄົມ, ທຸກກິດຈະກໍາ ທີ່ເກີດຂຶ້ນກໍ່ໃຫ້ກາຍເປັນວັດທະນະທໍາ ແລະພັດທະນາສັງຄົມທັງໆທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ວັດທະນະທັມ, ສັງຄົມ ແລະອື່ນໆ ກໍ່ໃຫ້ ມີການພັດທະນາທັງໆທາງດ້ານວັດຖຸ ແລະຈິດໄຈ ເປັນເອກະລັກ ສັນຍະລັກຂອງຊາດລາວຊາວລ້ານຊ້າງເລື້ອຍມາ.
ความคิดเห็น